Ki te kōpikopiko kua ngaro atu rā ki te pō, ngā totara haemata, ngā kākā tarahae. E tangi tonu ana ngā mate tuatini o te wā e pikaungia ana e tēnā e tēnā o tātou.Tae atu rā ki te kāhui kura kua tau atu ki tua o pae mahara. Haere ki te pūtahi nui a Rehua, ki te poutūtanga nui o Pipiri, ki te urunga tē taka, ki te moenga tē whakaarahia. Waiho mā mātou e tangi apakura atu nei. Rātou ki te pō, tātou ki te ao. Wairua mauri ora.
Te oranga o Te Reo Māori
I te mutunga iho he kai mā te hinengaro, mā te ngākau, mā te wairua. Ko tāku nei, me whakatenatena i te hunga ngākau hihiri kia āta tirohia ki ngā ahuatanga o te ao hou. Ki ngā mātāpuna a te Māori, kia rangona i te rerehua o te reo Māori, otira, me tiro atu ki ngā tamariki e whakahua i te reo Māori ki roto i ngā kura reo Māori. Mōku ake, kia kaua tātou e pana a tātou tamariki mokopuna ki ngā kura reo Māori me te whakatau; kua ea te taha ki ngā mātua, ma ngā kaioako e whakaora Te Reo Māori o roto te tamaiti. Ko te raru, ka hore Te Reo Māori e mokowhiti atu ki te kainga, ka noho tuarua kē Te Reo Māori, a, kua riro pai te reo pākeha ki te kainga. Me ū tonu te reo Māori i mua i te kura , ka mutu, a muri i te kura. Me pēnei te kōrero, ko te reo o Tangaroa e ngunguru ana ao te pō, pō te ao. Ko te reo o ngāi Māori me kōrero ao te pō, pō te ao. He koha mai ngā matua tipuna. Nā rātou Te Reo Māori i tuku kia rere ki te marea. Kia mōhio mai ki ngā kaupapa oneone, ki ngā whakapataritari mo Te Reo Māori te take.
Te kounga o Te Reo Māori
Mā te tutuki i te oranga o te reo Māori ka whai whakaaro mo tēnei mea te kounga o te reo Māori. Whakarongo Pīkari ana te taringa ki te tangi o te manu kui, kui, whiti, whiti ora. Ko te reo o te manu he taonga, ko te reo o te rākau he taonga, ko te reo o te ira tangata he taonga. Nā, he mea kaore ōku mātua i pakeke ake i te reo Māori nei. Ki tērā, e pūrangiaho ki ngā uauatanga o tēnei mea te ako i te reo Māori. Nā, kua puea nei te uru pounamu, he aha tēnei mea te te kounga o te reo Māori? Moku ake, Me hoki atu ki ngā kawariki o te wao nui ā Tāne, kei reira ngā tauira mo tātou. Ka tahuri atu ki te rākau paina me te rākau maire. Ko te rākau maire he mārō, he waoku, he taimaha. Nā te kounga o te rākau maire, ka waihanga o tātou mātua tupuna i ngā taonga whawhai pērā ki te taiaha, te patu, te koi. Ko te painga o te rākau paina hei whakaora i te ahi noa iho. Ki te kore tātou e kōrero ana i te reo kia tika, ka horapa haere ngā hapa i te motu whānui anō nei he mate urutā. Ki te kore tātou e hākautia te reo kia tika, kia rere, kia Māori, ka mimiti, ā, ka ngaro. Me pehea te whakatika? Me pēnei te kōrero a ō whātua ‘kei tō tūrangawaewae te reo Māori e ora ana. Mā te whakarongo, mā te kōrero ka whakatutuki i te māramatanga. He manako te koura e kore ai.
He mokopuna ahau i hua mai, i waimarie mai te tipu ki roto i te kohanga reo, kura kaupapa Māori, ka mutu, te mātotoru o te Aho Matua. Ko tāku nei, e maioha atu ki ōku mātua, kuia, kaumātua i parahia te huarahi mōku kia tukuna to tātou reo rangatira kia rere. Nā rātou i akiaki taku reanga kia Māori te tu, kia Māori te noho, kia Māori te ahua, kia Māori i ngā wā katoa, kia toitu te mana Māori motuhake. Hākoa kua whakatakotoria te kākano o wheuaua, ko te manako ia ka puawai hei rākau taumatua mō hirikapo.
Ko tā te reo Māori, he kaupapa hei rangahua i te wairua, hei whakarīrā anō hoki i te nape here tangata, kia toitū te mana, kia toitū Te Reo Māori. Mei kore ngā ringa whero onamata, ka noho kiko kore te hunga hikaka ki ngā hītori me ngā whakapapa. Nō reira kua renarena te taukaea o rātou kua ngaro atu ki te pō ki te hunga morehu e ngākau hihiko nei. Kia tipu, kia rea, kia puāwaitia tō tātou reo kāmehameha. Kei a tātou te mahi rangiamua kia maimoatia ngā tāonga tuku iho, i ngā tikanga e whakamana nei i tōku ao Māori, i toku mana motuhake. Turou hawaiki!
